Dolar/TL haftanın birinci süreç gününde 17,84’ü aşarak 2022 yılının en yüksek düzeyini gördü. Art geriye üç haftadır bedel kaybeden Türk Lirası gelişmekte olan ülke para üniteleri ortasında dolara karşı en çok eriyen para ünitesi oldu. Türk Lirası’nın yılbaşından bu yanaki paha kaybı yüzde 33’ü buldu. Aralık ayında tarihi rekor kıran dolar ocak ayında 13,41 düzeyinden süreç görüyordu.
Birgün’den Hacca Gümüşkaya’nın haberine nazaran iktidarın düşük faiz ısrarı ile tüm istikrarlar alt üst olurken dünyada artan enflasyona karşısında merkez bankaları faiz artıma yoluna gitti. Türkiye ise bunun tam karşıtını yaparak negatif faiz oranlarıyla birçok ülkeden ayrışıyor.
Uygulanan iktisat siyasetleri sonucunda artan kırılganlıklar nedeniyle Türkiye’nin riski primi de 853 puandan süreç görüyor. 2 yıllık gösterge tahvil faizi ise yüzde 22,64 düzeyinde.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, son bir yıl içinde enflasyon karşısında tüm dünya faizleri süratle artırırken Türkiye’nin tam aksine faizleri indirip negatif gerçek faizde dünya rekorunu kırdığını vurgulayarak “Bu durumun iktisat üzerindeki olumsuz yansımalarını yaşıyoruz ve yaşamaya da devam edeceğiz. Başta cari açık ve enflasyon olmak üzere makroekonomik dengesizlikler ortaya çıktı. Düşük faizin yan tesirlerini sınırlamak için KKM üzere epeyce maliyetli bir düzenek yarattık. Hasebiyle içerde riskler birikmeye devam ediyor” değerlendirmesinde bulundu.
TEDBİR GEREKİRKEN DAHA KIRILGAN YAPTIK
Prof. Dr. Kara güçlü dolar ve yüksek güç fiyatlarının Türkiye için baş edilmesi sıkıntı bir kombinasyon olduğuna dikkat çekti ve şu tabirleri kullandı:
“Dışarda, enflasyon risklerini azaltmak için Fed mali sıkılaştırmaya devam edecek. Rusya-Ukrayna gerginliği başta olmak üzere jeopolitik riskler kısa müddette ortadan kalkmayacak. Bu süreçte artan faizler ve güçlenen dolarla birlikte gelişmekte olan ülkeler, bilhassa rezervleri zayıf ve dış yükümlülükleri yüksek olanlar dış yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanabilir. Güçlü dolar ve yüksek güç fiyatı kombinasyonu Türkiye için baş edilmesi güç bir konjonktür sunuyor. Bu periyotta dayanıklılığı artıran önlemler gerekirken biz uyguladığımız siyasetlerle iktisadımızı daha da kırılgan hale getirdik.”
FED MARTTAN BU YANA FAİZ ARTIRIYOR
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) bu hafta çarşamba günü sona erecek para siyaseti toplantısında 75 baz puanlık faiz artışına gideceği beklentisi nedeniyle dolar kurunu hareketlendirdi.
Fed’in 75 baz puan artışa gitmesi durumunda siyaset faizi yüzde 2,25-2,50 bandına yükselmiş olacak. Başka yandan piyasalar Fed’in yıl sonunda kadar faizleri yaklaşık yüzde 3,5’e yükselteceğini ve 2023’ün ikinci yarısında düşürmeye başlayacağı öngörülüyor.
Fed birinci olarak mart ayı toplantısında, 2018’den bu yana birinci sefer faiz artırımına giderek siyaset faizini 25 baz puan artışla yüzde 0,25-0,50 aralığına yükseltti.
Prof. Dr. Hakan Kara, Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve eski TCMB Başekonomisti
Mayıs ayında ise Fed siyaset faizini 50 baz puan artırarak 2000 yılından bu yana en yüksek faiz artışını gerçekleştirmişti. Haziran ayında enflasyondaki artışa paralel olarak Fed faizleri 75 baz puan artırmış, yüzde 1,75’e yükseltmişti. Böylelikle haziranda son 28 yılın en yüksek faiz artışı gerçeklemiş oldu.
Hem global ekonomik gelişmeler hem de ülke ekonomisindeki gidişata rağmen Merkez Bankası (TCMB), geçen hafta yılbaşından bu yana yüzde 14 düzeyinde tuttuğu siyaset faizine bir defa daha dokunmadı.
AVRUPA 11 YIL SONRA FAİZ ARTIRDI
Ancak 41 yılın en yüksek enflasyonunun yaşandığı Avrupa’da acil önlemler alınmaya başlandı. Geçen hafta Avrupa Merkez Bankası (ECB), temmuz ayı toplantısında faizleri 50 baz puan ile 25 baz puan olan beklentilerin üzerinde artırdı.
Böylece siyaset faizini yüzde 0,50 seviyesine yükselten ECB, 2011 yılından bu yana birinci defa faiz artırımına gitmiş oldu.
