Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların sonuçlarının bütün taraflarıyla araştırılması, sarsıntıya dirençli yapı stokunun oluşturulması ve kentsel dönüşüm uygulamalarının aktifliğinin artırılması için alınması gereken önlemlerin belirlenmesi maksadıyla kurulan Meclis Araştırma Komitesi, AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Veysel Eroğlu başkanlığında toplandı.
Toplantıda, TMMOB’a bağlı Jeofizik Mühendisleri Odası, Jeoloji Mühendisleri Odası, Mimarlar Odası ile İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu, Türkiye Müteahhitler Birliği, Türkiye İnşaat Sanayicileri Patron Sendikası, Yapı Kontrol Kuruluşları Birliği, Tüm İtfaiyeciler Birliği, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi İtfaiyesi, Kayseri Büyükşehir Belediyesi İtfaiyesi ve İHH İnsani Yardım Vakfı temsilcileri sunum yaptı.
“BAZEN ZİRAAT MÜHENDİSİ DE RAPORLARI İNCELEYEBİLİYOR”
Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Mehmet Emin Candansayar, yerleşime açılacak yerlerde mikrobölgeleme çalışması yapılmasının ehemmiyetine dikkati çekti.
Candansayar, kentsel dönüşüm kapsamında yeni yapılan binaların deprem- yapı- taban bağlantısının, yapının projeye uygunluğunun denetim edilmesi için inşaat, jeoloji ve jeofizik mühendislerinin birlikte çalışması teklifinde bulundu. Bunun mevzuatta da yer aldığını belirten Candansayar, “Mevzuatta maalesef ‘jeoloji ve jeofizik gibi’ genellemeler yazılıyor. Yer bilimcilerin olması gereken takımlarda öteki mühendisler de o işleri yapabiliyor. Bazen bir ziraat mühendisi de raporları inceleyebiliyor.” dedi.
Candansayar, meslek odalarının vazife ve sorumluluklarının net olarak belirtilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Bu belirtilmediği için maalesef mühendislik hizmetine ters davranışlar görüyoruz. Bir meslek kolundaki bir arkadaş, uzmanı olmadığı bir mevzudaki çalışmanın altına imza atıyor, mühendislik etiğine ters bir şey.” diye konuştu.
“20 MİLYONA YAKIN NÜFUS TEHLİKE ALTINDA”
TMMOB Mimarlar Jeoloji Mühendisleri Odası Zelzele Müşavere Heyeti Lideri Prof. Dr. Okan Tüysüz, Türkiye’de 24 vilayet ve 110 ilçenin canlı fay çizgileri üzerinde yer aldığını, bunların bir kısmında uzun devirde sarsıntı olma mümkünlüğünün olduğunu kaydetti. Oda olarak 18 ile uyarıcı raporlar gönderdiklerini tabir eden Tüysüz, vilayetlerden bu hususta geri dönüş yapılmadığını belirtti. Marmara sarsıntısının beklendiğini söz eden Tüysüz, “Marmara zelzelesi olursa asrın değil ülkenin felaketi olur. Marmara sarsıntıya hazır değil.” değerlendirmesinde bulundu.
İstanbul nüfusunun hala arttığını belirten Tüysüz, geçmişte 10 milyon artık ise 20 milyona yakın nüfusun tehlike altında olduğunu öne sürdü.
Risk altındaki bölgelerde nüfus artışına müsaade verilmemesi, İstanbul’da nüfusun artmaması için gereken neyse yapılması davetinde bulunan Tüysüz, “Nüfusun sarsıntı tehlikesi yüksek kentlere yığılmasını önlememiz lazım. Yerleşim yoğunluğunu azaltmamız lazım. Sanayi ve değerli yapıları, sarsıntı tehlikesi bulunan bölgelerden uzaklaştırmamız, uzaklaşmaları istikametinde teşvik etmemiz lazım.” diye konuştu.
İstanbul’da yıkılma evresinde olan, muhtemel bir zelzelede yıkılma ihtimali olan 90 bin yapıdan bahsedildiğini anlatan Tüysüz, mümkün İstanbul sarsıntısına ait, 2000 yılında bir araştırma yapıldığını kaydetti. Tüysüz, “2000 yılında yapılan çalışmaya nazaran, İstanbul zelzelesinin 30 yıl içerisinde olma mümkünlüğü yüzde 50 ile yüzde 80 ortasında. 30 yıl içinde zelzelenin olmama mümkünlüğü ise yüzde 15 ile yüzde 50 ortasında. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin hazırladığı senaryoya nazaran de depremimin büyüklüğü 7,5” dedi.
“191 OKUL FAYIN ÜZERİNDE YER ALIYOR”
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İdare Heyeti Lideri Hüseyin Alan, kentsel dönüşüm kanunun fonksiyonel hale getirilmesini, uygulanabilecek toplumsal ortamın yaratılması davetinde bulundu. Alan, afet riskini azaltma kanunu, fay kanunu ve afet ve kentsel dönüşüm fon kanunu üzere kimi yasal düzenlemelere de muhtaçlık olduğunu vurguladı.
Alan, afet sonrası kullanılması gereken hastane, okul, yurt, ulaşım, güç alt yapısının inançlı olmadığını savundu. Oda olarak Türkiye’de 48 bin 600 okulu incelediklerinin bilgisini veren Alan, “48 bin 600 okulu inceledik, bunların aşağı üst yüzde 8,5’unun gözden geçirilmesi gerekiyor yani 4 bin 500’e yakın bina. 191 okul fayın üzerinde yer alıyor.” dedi.
“4-5 MİLYON CİVARINDA ÇÜRÜK YAPI STOKU VAR”
TMMOB Mimarlar Odası Genel Lideri Eyüp Muhçu da inançlı yapı kontrolünün gerçekleşmediğini öne sürdü. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği bakanlığının binlerce belgeyi, yapı kontrolü yasasının işlememesi nedeniyle, üyeleri cezalandırmak için kendilerine gönderdiğini kaydeden Muhçu, şu tabirleri kullandı:
“Beton santralinde üretilmiş beton, yönetmeliğimize nazaran C35 olması gereken beton. Laboratuvar testleri sonrasın da C15, C18, C20 bedelinde olduğu anlaşılıyor. Artık, zelzele sonrası meslektaşlarımıza karşı açılan davalar var, mimar, mühendislere karşı açılan davalar. Pekala ‘C35 betonu’ diye faturalandırılan bu betonu satan firma, sermayedar hakkında neden dava açılmıyor?”
İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu Genel Lideri Tahir Tellioğlu, kentsel dönüşüm yasasının çıktığı yıllarda 7 milyon çürük yapı stokunun bulunduğunu, şu anda 4-5 milyon civarında çürük yapı stokunun olduğunu kaydetti. Kentsel dönüşümü önemsediklerini vurgulayan Tellioğlu, “İstanbul Fikirtepe örneğinde de olduğu üzere vatandaşın bir kısmı maalesef ‘Başıma talih kuşu kondu’ üzere sıkıntıyı algıladı. Bu da farklı bir tıkanıklık oluşturdu.” dedi. Tellioğlu, müteahhitler odasının kurulmasının koşul olduğunu vurguladı.
“USTA, OPERATÖR BULAMIYORUZ”
Türkiye Müteahhitler Birliği Lideri Erdal Eren, imar affının artık gündemden çıkması gerektiğini söyledi. Üniversitelerin sayısının fazla olduğunu, mesleksel liselerin sayılarının artırılması gerektiğini söz eden Eren, “Çocukken şantiyelerin çok uygun teknikerleri vardı, mühendislerden daha âlâ bilgiye sahiplerdi. Artık bu meslek branşları ortadan kalkmış durumda. Şu anda usta, operatör bulamıyoruz. Mühendis çok var lakin karşımıza alıp konuştuğumuzda sorumluluk verip işin başına getirecek yeterlilikte görmüyoruz. Ancak mühendis oldukları için de müdürlük istiyorlar. Gidip toprakta işin başında durmayı da kabul etmiyorlar.” dedi. Eren, donanımlı ustaların daha uygun fiyat için Fransa, Almanya üzere ülkelere gittiğini de kelamlarına ekledi.
“ARABADA KAYBEDECEĞİN 5 BİN LİRA FAKAT MESKENDE BÜTÜN AİLEN”
Türkiye İnşaat Sanayicileri Patron Sendikası Genel Sekreteri Necati Ersoy, 2019 yılına kadar 450 bin müteahhit olduğunu, 2019’da yapı kayıt sistemine bunlardan 123 bininin kayıtlı olduğunu söyledi.
123 binin yüzde 78’inin hiçbir vasfı olmayan kuruluşlardan oluştuğunu söyleyen Ersoy, “Yapı kayıt sisteminde A ve B kümesinde temsil edilen müteahhitlerin oranı yüzde1’in altında. ‘Deprem riski yüksek olan bölgelerde A kümesinin dışında hiçbir müteahhit iş yapamasın’ dedik, bunu bakanlığa söyledik.” dedi.
Mevzuatın kâfi olduğunu, temel sorunun denetimsizlik olduğunu aktaran Ersoy, kontrolün vatandaştan başlayarak sürmesi gerektiğini belirtti. Ersoy, “İkinci el otomobil alıyoruz endüstride götürmediğimiz usta kalmıyor. Mesken alırken sorsana projesi nasıl diye? Evvel senin sorumluluğun. Otomobilde kaybedeceğin 5 bin lira fakat konutta bütün ailen.” diye konuştu.
“MERDİVEN ALTI ÜRETİM YAPAN FİRMALAR ENGELLENMELİ”
Yetkin mühendislik ve mimarlığın da olması gerektiğini söyleyen Ersoy, “Hiç kimse makul bir mühlet mesleğiyle ilgili çalışmadan, o mesleğin karar vericisi olmamalı.” dedi.
Yapı kontrol sisteminin desteklenmesi gerektiğini vurgulayan Ersoy, kaliteli gereç kullanımının da kıymetli olduğunu vurguladı. Ersoy, “Çimento üretiminde birçok düzgün firmanın yanı sıra merdiven altı kuruluşlar da var. Bunlara müsaade verilmemesi gerekiyor. Yeniden demir üretiminde standartta uygun olmayan gereç üreten firmalar var. Bunların da engellenmesi gerekiyor.” kelamlarını sarf etti.
“STAJYER MÜHENDİSLİK GETİRİLMELİ”
Yapı Kontrol Kuruluşları Birliği Genel Lideri Tayfun Gücenmez Kahramanmaraş merkezli sarsıntıda, bölgede yapı kontrollü 151 bin 990 bina olduğunu, bu binalardan yalnızca 292’sinin yıkıldığını söyledi. Gücenmez, 6 Şubat merkezli sarsıntıya kadar, olan hiçbir sarsıntıda yapı kontrollü binalarda yasal hasar oluşmadığını vurguladı.
Yapı Kontrol Kuruluşları Birliği Genel Lider Vekili Recep Keskin ise “Stajyer mühendislik kesinlikle getirilmeli. Bir mimar bir mühendis mezun olduktan çabucak sonra bir evraka imza atmamalı, sorumluluk almamalı. Stajyer mühendislik çok değerli.” dedi.
